Tasiemiec psi jest często spotykanym pasożytem, szacuje się, że ponad połowa psów jest jego nosicielem. Bytuje w jelicie cienkim psów, kotów i innych mięsożernych ssaków. Wygląda jak podzielona na kawałki tasiemka o długości sięgającej 80 cm, a jego człony w liczbie zbliżonej do 90-ciu przypominają pestki ogórka lub ziarenka ryżu. Posiadają zdolność poruszania się. Jego człony najczęściej są biernie wydalane wraz z kałem, ale równie często samodzielnie wydostają się na zewnątrz i przemieszczają w sierści porastającej okolice odbytu.

Dipylidium caninum należy do tasiemców uzbrojonych, posiada główkę, tzw. scolex, która wyposażona jest w cztery okrągłe przyssawki oraz stożkowe rostellum z wieloma rzędami haczyków. To przy ich pomocy pasożyt przyczepia się do ścianki jelita cienkiego swojego żywiciela, co powoduje podrażnienia i rany.

Cykl rozwojowy tasiemca psiego

Do pełnego cyklu rozwojowego tasiemiec psi potrzebuje dwóch żywicieli: pchły, która jest żywicielem pośrednim, oraz psa, który jest jego żywicielem ostatecznym. Dojrzałe człony maciczne, zawierające jaja tasiemca, są wydalane z kałem lub same wypełzają na skórę. Tu są zjadane przez bytujące w sierści larwy pcheł lub wszołów, które z czasem przekształcają się w osobniki dorosłe. W ten sposób pchła staje się nosicielem niedojrzałych postaci tasiemca. Kiedy pies połknie ją podczas wylizywania sierści lub wygryzania z powodu świądu, razem z nią pobierze larwę tasiemca, która w krótkim czasie przybierze w jego jelicie cienkim postać dorosłego robaka. Czas, jaki jest jej potrzebny do tej przemiany jest bardzo krótki, już 2-3 tygodnie później pies zaczyna wydalać z kałem pierwsze człony tasiemca, które posiadają zdolność kurczenia się i poruszania. Z czasem powoli wysychają i rozpadają się, uwalniając zawarte w torebkach pakiety jaj. Te zaś, żeby przeżyć, muszą zostać pobrane przez któregoś z żywicieli pośrednich, pchłę lub wszoła, bo bez nich tasiemiec nie ma szans na dokończenie swojego cyklu rozwojowego.

Jak pies zaraża się tasiemcem psim

Pojedyncze jajo tasiemca psiego jest okrągłe lub owalne, ma wielkość 35-40 µm i posiada onkosferę zaopatrzoną w 6 haczyków. Jaja tworzą pakiety, w których znajduje się od 5 do 20, a czasem nawet więcej jaj. Świeżo wydalone proglotydy pasożyta mają zdolność poruszania się i dlatego można je znaleźć nie tylko w sierści, ale również w otoczeniu zwierzęcia, skąd są pobierane przez żerujące na nim pchły.

Po lewej: człon maciczny tasiemca psiego uwalniający kapsułki jajowe
Po prawej: jedna z kapsułek, zawierająca około piętnastu jaj

Zarażenie psa tasiemcem następuje wskutek połknięcia pchły lub jej larwy będącej nosicielem pasożyta, który już po upływie niespełna miesiąca od tego momentu osiągnie postać dorosłą. Od tego momentu zaczynie się rozmnażać, a pies wydalać z kałem maciczne człony tasiemca. W tej sytuacji, jeśli nasz podopieczny jest mocno zapchlony, szybko dochodzi do reinfestacji.

Objawy toksokarozy

U psów dorosłych zainfestowanie tasiemcem z początku przebiega bezobjawowo, zwłaszcza jeśli pies jest zdrowy i w dobrej formie fizycznej. Pierwszym objawem jest zwykle świąd w okolicy odbytu, pies się wówczas intensywnie wylizuje lub w charakterystyczny sposób „saneczkuje”. Trzeba jednak pamiętać, że tego rodzaju zachowanie nie zawsze świadczy o zarobaczeniu, może być także spowodowane stanem zapalnym gruczołów okołodbytowych lub koniecznością ich oczyszczenia. W obydwu przypadkach wskazana jest wizyta u lekarza weterynarii.

Obecność tasiemca czasem bywa trudna do zauważenia, jego człony przypominające ziarenka ryżu wydostają się wprawdzie na zewnątrz i przyklejają w okolicy odbytu, ale na jasnej lub bardzo obfitej sierści są słabo widoczne. Dopiero w miarę zwiększania się ilości pasożytów następuje spadek wagi mimo prawidłowego żywienia, utrata apetytu, wyraźne pogorszenie się jakości sierści, jej przesuszenie i zmatowienie, problemy skórne a z czasem dysfunkcja przewodu pokarmowego: wymioty i biegunki. W przypadku dużej ilości pasożytów może pojawić się także niedokrwistość, drażliwość, osłabienie i złe samopoczucie

Zarówno u szczeniąt, jak i bardzo młodych psów zarażenie tasiemcem jest niezwykle groźne i ma z reguły ostrzejszy przebieg. Powoduje nieodwracalne zmiany, hamuje wzrost oraz rozwój młodego organizmu. Może powodować bardzo silne, wyniszczające biegunki i wymioty, a w dłuższym czasie również wychudzenie, zahamowanie wzrostu a czasem nawet problemy neurologiczne, powodowane wydzielanymi przez tasiemce neurotoksynami.

Rozpoznanie toksokarozy

Wystąpienie wyżej wymienionych objawów powinno skłonić właściciela psa do wykonania mikroskopowego badania kału. Pamiętajmy, że tylko wynik dodatni daje pewną diagnozę, za to ujemny nie świadczy o tym, że pies nie ma tasiemca, tylko że w dostarczonej próbce go nie znaleziono. Dlatego badanie trzeba czasem powtórzyć, bo tylko stwierdzenie obecności jaj lub proglotydów tasiemca w kale pozwala z całą pewnością stwierdzić, że pies jest jego nosicielem. Chyba, że właścicielowi uda się zaobserwować człony tasiemca wypełzające z odbytu i lub przyczepione do sierści porastającej jego okolicę, wówczas wątpliwości już nie ma, pozostaje tylko jak najprędzej przystąpić do jego zwalczania.

człon tasiemca w okolicy odbytu

Leczenie toksokarozy

Likwidacja tasiemca polega na doustnym podaniu psu odpowiednich leków, oczywiście po konsultacji z lekarzem weterynarii. Jeśli w domu jest kilka psów, kurację trzeba zaaplikować wszystkim, w przeciwnym razie będą się wzajemnie zarażały. Pamiętając o tym, że to pchły przenoszą tasiemca, walkę z tasiemcami należy zacząć od pozbycia się pcheł i to nie tylko w sierści, ale także w otoczeniu. Najlepiej wyposażyć psy i koty w obroże przeciwpasożytnicze, a wszystkie koce i legowiska regularnie prać i utrzymywać w idealnej czystości.

Profilaktyka

Co się tyczy profilaktyki przeciwpasożytniczej, szczenięta po raz pierwszy powinny być odrobaczane w wieku 2-3 tygodni, następnie w wieku 5-6 tygodni, potem raz w miesiącu do ukończenia szóstego miesiąca życia. Dorosłe psy odrobaczamy raz na pół roku. Jednocześnie nie zapominamy o walce z pchłami, bo tylko one mogą przenieść tasiemca.

Tasiemczyca należy do grupy zoonoz, to znaczy chorób niebezpiecznych dla ludzi. Człowiek zaraża się psim tasiemcem niezwykle rzadko, ale taka możliwość teoretycznie istnieje, jeśli pchła z larwą tasiemca, lub sama larwa dostanie się do jego przewodu pokarmowego. Może się to zdarzyć, kiedy pies najpierw wygryza pchłę z własnej sierści, a następnie liże człowieka po twarzy i larwa tasiemca przypadkowo trafi do jego ust. Trzeba o tym pamiętać, zwłaszcza, kiedy w domu są dzieci.