Dbamy o nasze psy, chronimy je przed chorobami zakaźnymi przy pomocy szczepień, a jednocześnie lekceważymy pojawiające się każdej wiosny miliony maleńkich kleszczy, z których każdy może stać się przyczyną ciężkiej choroby, a nawet śmierci naszego przyjaciela. Można je spotkać wszędzie, już nie tylko w lasach, ale również w parkach i małych, przydomowych ogródkach. Każde ich ukąszenie niesie niebezpieczeństwo zainfekowania psa jedną z groźnych chorób odkleszczowych. Nie wszystkie kleszcze są ich nosicielami, zawsze jednak wprowadzają do jego organizmu porcję jadu, co zwłaszcza w sytuacji wielokrotnych ukąszeń, może spowodować świąd oraz lokalny stan zapalny.

Cykl rozwojowy kleszcza

cykl rozwojowy kleszcza

Cykl zyciowy kleszcza trwa około 2-3 lat. W czerwcu samica kleszcza składa w swoim otoczeniu około 2000 jaj, po czym ginie. Z nich, po upływie od 3 do 36 tygodni, w zależności od warunków zewnętrznych, wykluwają się sześcionożne larwy, które szukają odpowiedniego żywiciela w postaci drobnego ssaka i przez kilka dni na nim żerują. Najedzone wracają do środowiska, gdzie przeobrażają się w ośmionożne nimfy. Te zaś szukają kolejnych żywicieli, na których żerują przez następnych kilka dni, by wkrótce opuscić je i ponownie wrócić do środowiska, gdzie przeobrażają w postać dorosłą. Matychmiast znajdują odpowiednie miejsce i czekają na żywiciela, którym na tym etapie są duże ssaki, którymi w lesie są w głównie dzikie zwierzęta. Bliżej osiedli ludzkich w centrum ich zainteresowania jest człowiek i żyjące z nim zwierzęta. Po około dwutygodniowym żerowaniu samice kleszczy są gotowe do złożenia jaj, co zamyka cykl rozwojowy tego pasożyta.

Co robić, by nie przeoczyć kleszcza?

Przede wszystkim po każdym spacerze należy psa dokładnie obejrzeć i sprawdzić, czy w sierści psa nie ma kleszczy. Żerują najchętniej w tych miejscach, w których skóra jest cienka, a więc w pachwinach, na obu stronach małżowin usznych, na głowie i na brzuchu. W gęstej, ciemnej sierści bardzo trudno kleszcza zobaczyć, dlatego najlepiej psa bardzo dokładnie, miejsce po miejscu, obmacać. Specyficzna budowa pasożyta powoduje, że jest niewielki, jego odwłok dopiero po upływie dłuższego żerowania napełnia się krwią i dopiero wtedy staje się nieproporcjonalnie duży, okrągły i dużo łatwiej wyczuwalny w często bardzo obfitej sierści.

Małego, wygłodniałego, nieopitego kleszcza można bardzo łatwo przeoczyć. Dlatego też poszukiwanie należy powtórzyć po kilku godzinach od powrotu ze spaceru, a potem jeszcze raz następnego dnia. Jest to bardzo ważne, bo dopiero wtedy kleszcze stają się niebezpieczne. Przez kilka do kilkunastu godzin po ukąszeniu kleszcz pije krew i dopiero wtedy, kiedy jest opity zaczyna ją zwracać do krwiobiegu swojego żywiciela. Jeśli w krwi kleszcza znajdują się zarazki którejś z groźnych chorób odkleszczowych, w tym właśnie momencie może dojść do jej przeniesienia na naszego czworonoga. Pamiętajmy, że o zdrowiu naszego czworonożnego przyjaciela decyduje czas, kleszcza należy jak najszybciej znaleźć i usunąć go, zanim zdoła zarazić swoją ofiarę.

Jak usunąć kleszcza?

Tick twister – przyrząd do usuwania kleszczy

Działać należy szybko. Jeśli nawet kleszcz jest nosicielem groźnej babeszjozy, ale uda nam się go usunąć przed upływem 24-48 godzin od momentu ukąszenia, istnieje duża szansa, że jeszcze nie zdążył psa zarazić. Najłatwiej usunąć go przy pomocy specjalnego haka lub pęsety. Trzeba go delikatnie uchwycić u samej nasady tak, by go nie zgnieść a następnie wykręcić, obracając pęsetę w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Jest to uzasadnione specyficzną budową aparatu gębowego kleszcza, którego odnóża przy niezbyt umiejętnym postępowaniu mogą się urwać i pozostać w ciele zwierzęcia powodując stan zapalny. Po usunięciu kleszcza miejsce ukąszenia należy dokładnie zdezynfekować. Nigdy nie wolno smarować kleszcza tłuszczem lub alkoholem, ponieważ podrażniony pasożyt może zwrócić wyssaną krew razem z toksynami do ciała swojego żywiciela.

Szczękoczułki kleszcza zakończone są blaszkami, umożliwiającymi nacięcie skóry, do ranki wprowadzany jest hipostom – rodzaj wypustki zaopatrzonej w odchylone ku tyłowi kolce, które pasożyt wykorzystuje do wczepienia się skórę swojej ofiary. To własnie one utrudniają usunięcie kleszcza, dlatego bardzo ważne jest by zrobić to w odpowiedni sposób, to znaczy delikatnie wykręcić go a nie wyrywać, bo w tym momencie może zwrócić do ciała żywiciela zakażoną chorobami odkleszczowymi krew.

Jak zabezpieczyć psa przed kleszczami?

Aktywność kleszczy przypada na miesiące od marca do października i w dużej mierze zależy od warunków klimatycznych. Ocieplenie klimatu powoduje, że populacja kleszczy bardzo gwałtownie rośnie a każdy z nich do zachowania swojego cyklu rozwojowego potrzebuje ciepłokrwistego żywiciela. Zwiększa się więc ryzyko ukąszeń, z których coraz więcej kończy się poważnymi problemami zdrowotnymi a nawet śmiercią ofiary. Dlatego też kleszczy nie wolno lekceważyć. Istnieją obecnie możliwości, by bardzo skutecznie chronić przed nimi nasze zwierzęta.

Nie znaleziono jeszcze specyfiku, który da nam 100% pewność, że na naszym psie nigdy nie znajdziemy żadnego kleszcza. Użycie preparatu przeciw kleszczom daje jednak gwarancję, że kleszcz, nawet jeśli się wczepi w skórę swojej ofiary nie będzie pił jej krwi i że w ciągu 24 godzin zginie lub odpadnie. Jest to więc dobre zabezpieczenie, ponieważ, żeby doszło do przeniesienia choroby, kleszcz musi pić krew przez nie mniej niż 24 godziny a potem zwrócić jej nadmiar do ciała ofiary razem z zarazkami chorobotwórczymi.

kleszcz po żerowaniu

Groźne choroby przenoszone kleszcze

Ugryzienie kleszcza powoduje lokalne podrażnienie, może również wywołać odczyn alergiczny w miejscu ukąszenia. Przyczyną powstania stanu zapalnego może być także nieumiejętne usunięcie pasożyta, jednak w porównaniu z chorobami, jakimi kleszcze mogą zarazić swojego żywiciela, te problemy wydają się mniej ważne. Należą do nich:

Babeszjoza
Zwana jest też piroplazmozą i uznawana za najbardziej niebezpieczną chorobę powodowaną przez kleszcze. Do zakażenia dochodzi w ostatniej fazie żerowania kleszcza, na skutek wstrzyknięcia mikroskopijnego zarazka do organizmu psa. Powoduje on rozpad czerwonych krwinek i uwolnienie dużej ilości toksyn wywołujących niewydolność wątroby i nerek. Jeśli nie jest natychmiast leczona, może w ciągu kilku dni doprowadzić do śmierci zwierzęcia.

Borelioza
Pojawia się w okresie od maja do listopada, przy czym największe jej nasilenie przypada na czerwiec i lipiec, w okresie żerowania mikroskopijnych, trudnych do zauważenia larwalnych form kleszczy. Powoduje ciężkie i długotrwałe stany zapalne. W początkowym okresie na skórze pojawia się charakterystyczny rumień, potem choroba atakuje układ nerwowy, serce lub stawy. Zdarza się również zapalenie mózgu i związane z nim problemy neurologiczne. Można ją wprawdzie zaleczyć, ale nie wyleczyć. Szacuje się, że obecnie co trzeci kleszcz może zarazić boreliozą.

Ehrlichioza
Jest najrzadziej spotykaną chorobą przenoszoną przez kleszcze, choć ilość zachorowań stale się zwiększa. Około tydzień od ukąszenia drobnoustroje z gatunku Ehrlichia canis zasiedlają komórki układu białokrwinkowego psa i powodują uszkodzenie układu krwionośnego oraz odpornościowego. Pojawia się wysoka gorączka, wybroczyny, krwawienie z błon śluzowych, bóle stawów i mięśni oraz drżenie całego ciała. Pies traci apetyt i chudnie. Rokowanie jest bardzo niepomyślne, a choroba ma jeszcze bardziej dramatyczny przebieg niż w przypadku babeszjozy. Niestety nie ma jeszcze szczepionki przeciw ehrlichiozie.

Anaplazmoza
Jest to raczej rzadka choroba bakteryjna, która jednak coraz częściej zaczyna pojawiać się w Polsce. Wywołują ją dwa rodzaje mikroorganizmów: Anaplasma phagocytophilum, która atakują granulocyty, oraz Anaplasma platys, atakująca płytki krwi. Objawy choroby mogą się pojawić 1-2 tygodnie od kontaktu z zakażonym kleszczem: wysoka gorączka, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (biegunki, wymioty), zaburzenia oddechowe (duszności, kaszel), problemy z krzepliwością krwi objawiające się krwiomoczem i krwotokami z nosa.

Hepatozoonoza
Jest to schorzenie spowodowane przez pierwotniaka z rodzaju Hepatozoon, który atakuje kości, wątrobę, a także naczynia włosowate mięśnia sercowego. Do zakażenia dochodzi na skutek zjedzenia kleszcza przez psa, lub próbie usunięcia go zębami ze swojego ciała. Wśród objawów należy wymienić: gorączkę, powiększenie węzłów chłonnych, brak apetytu, krwawą biegunkę, objawy neurologiczne i przeczulicę skóry.

Odkleszczowe zapalenie mózgu
Jest to choroba wirusowa, niebezpieczna zarówno dla zwierząt, jak i dla ludzi. Występuje w czterech postaciach: mózgowej, oponowej, mózgowo-rdzeniowej oraz będącej połączeniem trzech poprzednich. Zdarza się, że objawy: gorączka, utrata apetytu, osłabienie, przeczulica skóry, zaburzenia równowagi, drgawki i porażenie kończyn, w wyniku leczenia ustępują już po 2-3 tygodniach. Niestety czasem choroba przybiera ostrą postać i zaledwie po kilku dniach od wystąpienia pierwszych objawów, następuje zgon. Ponieważ istnieje ryzyko, że podczas usuwania kleszcza dojdzie do zarażenia, trzeba zachować ostrożność i robić to w gumowych rękawiczkach. Niestety do dziś nie ma szczepionki zabezpieczającej psa przed zachorowaniem.

o0o

Jak widać choroby odkleszczowe są niezwykle groźne, zwłaszcza, że niejednokrotnie upływa sporo czasu, zanim zostanie postawiona właściwa diagnoza i podjęte leczenie. Zdarza się, że kończą się tragicznie, a psy które przeżyją, do końca życia zmagają się z ich skutkami. A tak niewiele trzeba, żeby do tego nie dopuścić.

Jak zabezpieczyć psa przed kleszczami?

Aktywność kleszczy przypada na miesiące od marca do października i w dużej mierze zależy od warunków klimatycznych. Ocieplenie klimatu powoduje, że ilość kleszczy gwałtownie rośnie a każdy z nich potrzebuje do zachowania swojego cyklu rozwojowego ciepłokrwistego żywiciela. Zwiększa się więc ryzyko ukąszeń, z których coraz więcej kończy się poważnymi problemami zdrowotnymi a nawet śmiercią ofiary. Dlatego kleszczy nie wolno lekceważyć. Istnieją obecnie możliwości, by bardzo skutecznie chronić przed nimi nasze zwierzęta.

Uwaga:
Nie znaleziono jeszcze specyfiku, który da nam 100% pewność, że na naszym psie nigdy nie znajdziemy żadnego kleszcza. Użycie preparatu przeciw kleszczom daje jednak gwarancję, że pasożyt, nawet jeśli się wczepi w skórę ofiary, nie będzie pił jej krwi i że w ciągu 24 godzin zginie lub odpadnie. Jest to dobre zabezpieczenie, ponieważ, żeby doszło do przeniesienia choroby, kleszcz musi pić krew przez nie mniej niż 24 godziny, a potem zwrócić jej nadmiar do ciała ofiary razem z zarazkami chorobotwórczymi.