Mielopatia zwyrodnieniowa jest powoli rozwijającym się neurodegeneracyjnym schorzeniem rdzenia kręgowego i dolnych neuronów ruchowych. Z reguły pojawia się w starszym wieku, w przedziale od 8-go do12-go roku życia. Choć występuje u różnych ras, najczęściej spotyka się ją u owczarków niemieckich, welsh corgi, chesapeake retrieverów, seterów irlandzkich, berneńskich psów pasterskich i bokserów.

Przyczyny mielopatii zwyrodnieniowej

Przyczyny schorzenia nie są znane. Zdaniem naukowców istnieje wyraźny związek między predyspozycjami genetycznymi niektórych ras a rozwojem choroby, która zawsze przebiega według tego samego schematu – we wszystkich przypadkach występują te same objawy oraz ten sam przedział wiekowy, w którym dochodzi do zachorowania. Nowe badania potwierdziły że dziedziczenie mielopatii zwyrodnieniowej odbywa się w sposób autosomalny recesywny, w którym chore psy mają dwie kopie każdego genu, jedną od matki i drugą od ojca. Jeśli zostaną zmutowane, jest bardzo prawdopodobne, że pies zachoruje, jednak do tej pory nie udało się udowodnić bezpośredniego związku obecności mutacji genów z rozwojem choroby.

Mielopatia zaczyna się od zmian w rdzeniu kręgowym na wysokości klatki piersiowej w odcinku T3-L3. Mikroskopowe badanie tego odcinka u psa zmarłego na tę chorobę wykazuje zwyrodnienie istoty białej rdzenia kręgowego. Z punktu widzenia samopoczucia psa jest ona szczególnie ważna, ponieważ zawiera włókna, które w jedną stronę przekazują polecenia ruchu z mózgu do nóg zwierzęcia, natomiast w drugą stronę, informacje czuciowe z jego kończyn do mózgu. Jeśli ten mechanizm przestaje prawidłowo działać, transmisja poleceń zostaje zaburzona, natomiast jego całkowite zniszczenie powoduje, że połączenie między mózgiem a kończynami zostaje przerwane. Dla psa oznacza to nieodwracalną utratę zdolności poruszania się.

Objawy mielopatii zwyrodnieniowej

Na wczesnym etapie mielopatię łatwo przeoczyć, ponieważ jej pierwsze objawy, takie jak osłabienie, spowolnienie ruchu oraz trudności z chodzeniem, nakładają się na problemy, z jakimi boryka się większość psów w podeszłym wieku, np. kulawizna lub zwyrodnieniowe zmiany w stawach. Ponieważ choroba bardzo szybko postępuje, opiekun w niedługim czasie orientuje się, że jego przyjaciel zmaga się z czymś znacznie poważniejszym niż fizjologiczne starzenie się organizmu.

Mielopatia zwyrodnieniowa zaczyna się od utraty koordynacji ruchowej tylnych kończyn, pies podczas chodzenia chwieje się, wskutek czego tył jego ciała odchyla się na boki i uderza o różne przedmioty, drzwi i ściany. Wkrótce nie jest w stanie kontrolować ruchu, a usiłując przemieszczać się, ciągnie za sobą kończyny, przy czym tylne łapy zawijają się tak, że wlecze je wierzchnią stroną po ziemi. Wskutek tego są one, podobnie jak pazury, okaleczone i bardzo często zdarte aż do kości. Przeważnie dotyczy to najpierw jednej, a potem obydwu łap. Żeby do tego nie dopuścić, idąc na spacer, trzeba zakładać psu a na tylne łapy ochronne buty lub unosić tył ciała przy pomocy specjalnego pasa.

W miarę postępu choroby tylne  kończyny słabną, podczas chodzenia pies ma problemy z ich koordynacją i często je krzyżuje. Następuje zanik mięśni, pojawia się problem ze wstawaniem i utrzymaniem pozycji stojącej. Wkrótce choroba rozprzestrzenia się również na kończyny przednie i w tym momencie mamy już do czynienia z uszkodzeniem kolejnych neuronów ruchowych, a co za tym idzie, niedowładem wszystkich kończyn i postępującym paraliżem. Pies nie jest w stanie chodzić, pojawiają się odleżyny, brak kontroli nad wypróżnianiem się i narastające problemy z oddychaniem. Od pierwszych objawów do stanu w którym pies traci zdolność chodzenia, mija zazwyczaj od 6-12 miesięcy. Jedynym pocieszeniem jest to, że nerwy, które  kontrolują ruch, zanikają wraz z nerwami kontrolującymi ból, co oszczędza psu cierpienia. 

Diagnozowanie mielopatii zwyrodnieniowej

Trudność w diagnozowaniu mielopatii zwyrodnieniowej polega na tym, że przy wszystkich chorobach rdzenia kręgowego, takich jak:

• infekcje rdzenia kręgowego,
• przepuklina krążków międzykręgowych,
• zwężenie odcinka lędźwiowo – krzyżowego kręgosłupa,
• patologie powodujące ucisk na rdzeń kręgowy – guzy lub cysty
• skutki rozmaitych urazów

występują podobne objawy. Istotne jest to, że w przeciwieństwie do mielopatii, można je wszystkie przy pomocy dostępnych technik diagnostycznych rozpoznać i leczyć.

Mielopatię zwyrodnieniową można wiarygodnie zdiagnozować dopiero po śmierci zwierzęcia podczas sekcji. Zmiany widoczne w materiale pobranym do badania są charakterystyczne dla tej choroby i zarazem nietypowe dla innych, wyżej wymienionych chorób rdzenia kręgowego. Niestety na tym etapie wiedza, że mamy do czynienia z mielopatią, jest już bezużyteczna. W tej sytuacji jedyną metodą pozwalającą ustalić przyczynę problemów zdrowotnych psa jest zastosowanie diagnostyki różnicowej /eliminacyjnej, opartej na zasadzie: jeśli nie można potwierdzić jednej choroby, należy wykluczyć pozostałe.

Zgodnie z tym:

• Przy pomocy rezonansu magnetycznego lub mielografii, a czasem także analizy płynu mózgowo-rdzeniowego wyklucza się wszystkie choroby neurologiczne, zapalne i kompresyjne, które mogą być przyczyną obserwowanych dolegliwości, natomiast w przypadku potwierdzenia którejś z nich, podejmuje odpowiednie leczenie. Jeśli pies wróci do zdrowia, oznacza to wykluczenie mielopatii zwyrodnieniowej.
• Jednocześnie zawsze wykonuje się test genetyczny, jednak najpierw trzeba wykluczyć inne schorzenia neurologiczne, ponieważ w przypadku mielopatii, obecnie dostępne testy wykazują tylko predyspozycje genetyczne, ale nie potwierdzają choroby.

Po wykluczeniu innych chorób neurologicznych i pozytywnym wyniku testu genetycznego, który wykrywa mutację genu, przyjmuje się, że pies cierpi na mielopatię zwyrodnieniową.

Leczenie mielopatii zwyrodnieniowej

Niestety nie ma terapii, która byłaby w stanie zahamować rozwój tej choroby. Pozostają  więc tylko działania zmierzające do spowolnienia  jej rozwoju oraz poprawy jakości życia naszego przyjaciela. Dla utrzymania sprawności szczególnie ważne są spacery, ale bez forsowania, ponieważ nadmierna aktywność fizyczna może przynieść więcej szkody niż pożytku. Godna polecenia jest fizjoterapia, szczególnie hydroterapia, a w miarę postępu objawów choroby wspomaganie mobilności psa przy pomocy pasów lub specjalnych wózków. Bardzo ważne jest również odpowiednie żywienie, ponieważ pozbawiony normalnej aktywności fizycznej pies zaczyna przybierać na wadze, co stanowi dodatkowe obciążenie kręgosłupa.

Choroba rozwija się bardzo szybko, zaledwie 6-9 miesięcy od diagnozy pies traci zdolność poruszania się, następuje zanik mięśni, łatwo tworzą się odleżyny. Trzeba zapewnić mu specjalną poduszkę zapobiegającą tworzeniu się odleżyn i często zmieniać jego pozycję. Stopniowo postępuje osłabienie i paraliż, który, który z początku obejmował tylne kończyny  rozprzestrzenia się na kończyny przednie. Poważnym problemem jest utrzymanie czystości w sytuacji, kiedy pies nie ma już kontroli nad wypróżnianiem. Wkrótce pojawiają się również trudności z oddychaniem. Przeważnie rok od zdiagnozowania choroby opiekun staje przed podjęciem trudnej decyzji uśpienia psa, niestety tylko to może położyć kres jego cierpieniu.

Profilaktyka

Jedynym sposobem zapobiegania mielopatii zwyrodnieniowej jest wykorzystywanie testów genetycznych przy podejmowaniu decyzji hodowlanych. Na obecnym etapie wiedzy tylko badania genetyczne prowadzone na zwierzętach hodowlanych pozwalają dobrać pary, które nie są nosicielami tej choroby i nie przeniosą jej na swoje potomstwo.

Od Redakcji

Artykuł ma charakter informacyjny. Naszym celem jest zwrócenie uwagi opiekuna psa na te zmiany w jego wyglądzie oraz zachowaniu, które mogą być objawem choroby. Jeśli coś nas niepokoi, nie zwlekajmy z wizytą u lekarza weterynarii. Pies nie powie, co mu dolega, dlatego obserwujmy go bardzo uważnie, by móc przekazać jak najwięcej istotnych informacji o jego dolegliwościach i odpowiedzieć na zadawane pytania. Ułatwi to postawienie prawidłowej diagnozy i zwiększy szanse naszego przyjaciela na szybki powrót do zdrowia.