Rzadko kiedy widząc, że z sierścią lub skórą psa dzieje się coś niepokojącego, przychodzi nam na myśl, że źródłem problemu mogą być nieprawidłowości w wydzielaniu hormonów. Tymczasem wzrost sierści jest uwarunkowany utrzymaniem równowagi hormonalnej i dlatego wśród objawów zaburzeń w wydzielaniu poszczególnych hormonów, niemal zawsze spotyka się pogorszenie kondycji skóry i sierści. Jest to przede wszystkim nadmierne wypadanie włosa prowadzące do widocznego przerzedzenia a nawet wyłysienia sierści na grzbiecie oraz na bokach tułowia. Sierść staje się sucha, łamliwa i podczas szczotkowania wychodzi całymi kepami. Towarzyszą temu zmiany w spoistości skóry, która czasem staje się cieńsza, a czasem grubsza, mniej elastyczna, przesuszona lub pokryta łupieżem.

Szukając przyczyn tego stanu rzeczy warto zbadać poziom hormonów, bo to może skrócić drogę do postawienia diagnozy i rozpoczęcia skutecznej terapii. Może się wówczas okazać, że głównym problemem nie są zmiany skórne, ale poważne schorzenie o podłożu hormonalnym, które je wywołuje i tylko jego wyleczenie pozwoli uporać się z dolegliwościami skórnymi.

Można do nich zaliczyć:

• niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy charakteryzuje się uogólnionym zwolnieniem tempa metabolizmu. Może występować w postaci pierwotnej lub wtórnej. Postać pierwotna spowodowana jest zaburzeniami w funkcjonowaniu tego gruczołu lub też niedoborem jodu w psiej diecie. Zdarza się także, że pojawia się na skutek choroby nowotworowej lub stanów zapalnych tarczycy. Natomiast niedoczynność wtórna jest wynikiem zaburzeń w wydzielaniu hormonu tarczycy.

Spośród objawów choroby należy wymienić: tendencję do tycia mimo ograniczenia ilości podawanej karmy, dysfunkcję przewodu pokarmowego, zaparcia naprzemiennie z biegunkami, skłonność do stanów zapalnych jamy ustnej, osłabienie popędu płciowego, niechęć do ruchu, osowiałość oraz zwiększoną wrażliwość na zimno. Jeśli chodzi o okrywę włosową, daje się zauważyć łojotok, symetryczne wyłysienia na bokach tułowia i grzbiecie nosa oraz charakterystyczny brak sierści na końcu ogona, który określa się jako ”szczurzy ogon”. Chorobę można potwierdzić określając poziom hormonów tarczycy we krwi, natomiast leczenie polega na podawaniu ich syntetycznego odpowiednika.

• nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy występuje znacznie rzadziej niż jej niedoczynność, częściej u kotów niż u psów. Jest to schorzenie spowodowane obecnością guzków w tarczycy, które są odpowiedzialne za zwiększoną produkcję hormonów T4 i T3 i nie reagują na fizjologiczne mechanizmy regulujące. Wśród objawów nadczynności tarczycy należy wymienić: zwiększone pragnienie i wydalanie moczu, wymioty, biegunkę, spadek masy ciała mimo dużego apetytu, ospałość, czasem podwyższoną temperaturę, brak chęci do zabawy oraz charakterystyczny wygląd – powiększenie i obwiśnięcie brzucha. Jeśli chodzi o sierść, ma ona tendencję do wypadania, na tułowiu pojawiają się plackowate łysiny, a skóra staje się cienka i delikatna. Leczenie polega na podawaniu ketokonazolu, w celu zmniejszenia produkcji sterydów a także wycięciu przysadki i nadnerczy.

• niedoczynność kory nadnerczy – choroba Addisona

Choroba Addisona powstaje na skutek zniszczenia lub zaburzenia w działaniu kory nadnerczy odpowiedzialnej za produkcję hormonów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Nadnercze składa się z dwóch części: wewnętrzna, tzw. rdzeń, produkuje adrenalinę, zewnętrzna, którą stanowi kora, produkuje między innymi dwa bardzo ważne hormony sterydowe: kortyzol i aldosteron. Kortyzol reguluje różne reakcje biochemiczne, uczestniczy w metabolizmie białek, węglowodanów i tłuszczów, pobudza syntezę niektórych enzymów oraz pozytywnie wpływa na układ krwiotwórczy, stymulując wytwarzanie krwinek. Aldosteron kontroluje stężenie sodu i reguluje objętość wody w organizmie, co wpływa na objętość i ciśnienie krwi. Produkcja obu tych hormonów kontrolowana jest przez wytwarzany w przysadce mózgowej związek chemiczny, zwany ACTH. Ustalenie jego poziomu pozwala sprawdzić zdolność organizmu do produkcji kortyzolu: po podaniu ACTH u zdrowego psa, w przeciwieństwie do psa chorego, następuje wzrost poziomu kortyzolu we krwi. Terapia niedoczynności kory nadnerczy polega na podawaniu syntetycznych hormonów zastępujących te, których organizm psa wskutek choroby nie produkuje.

Mechanizm powstania choroby Addisona nie jest dokładnie znany, najczęściej jest to reakcja autoimmunologiczna, w wyniku której organizm psa zaczyna działać przeciw sobie produkując przeciwciała, które niszczą korę nadnerczy. Do widocznego pogorszenia zdrowia dochodzi w stresujących dla psa sytuacjach, a przebieg choroby może mieć ostry lub przewlekły charakter. Według obecnego stanu wiedzy choroba Addisona jest nieuleczalna, ale przy odpowiednim jej kontrolowaniu i regularnym podawaniu leków można psu znacznie poprawić komfort życia.

• nadczynność kory nadnerczy – zespół Cushinga

Zespół Cushinga (nadczynność kory nadnerczy) powstaje w wyniku przewlekle podwyższonego poziomu glukokortykoidów. W objawach skórnych dominują wyłysienia (często symetryczne), zanik skóry, matowość sierści, powstanie zaskórników, rzadziej zwapnienia skóry oraz wtórne infekcje.

• zespół feminizujący samców

Jest to schorzenie, które pojawia się na skutek zwiększenia poziomu estrogenów, żeńskich hormonów w organizmie psa. Ich nadmierna produkcja spowodowana jest zazwyczaj toczącym się procesem nowotworowym jądra. Z kolei wysokie stężenia tych hormonów we krwi doprowadza do spadku produkcji innych hormonów tzw. androgenów, w tym testosteronu. Na skutek dominacji żeńskich hormonów płciowych pies upodabnia się do suki, obserwuje się powiększenie sutków a nawet wydzielanie mleka.

Wśród pierwszych objawów choroby należy wymienić wyłysienie okolic narządów płciowych, krocza oraz brzucha. Potem pojawiają się także symetryczne wyłysienia na klatce piersiowej oraz kończynach, przebarwienia skóry, tłusty łojotok oraz nadmierna ilość wydzieliny w uszach. Psy leczy się podając im preparaty na bazie testosteronu, w przypadkach bardziej zaawansowanych pozostaje kastracja.

• przerost i zapalenie tarczki ogona

Schorzenie ma podłoże hormonalne i występuje przeważnie u niekastrowanych samców, u których stwierdza się znaczne podwyższenie poziomem męskich hormonów we krwi. U suk zapalenie tarczki ogona jest wynikiem dysfunkcji jajników. Schorzenie ma jak widać podłoże hormonalne, przy czym może mieć charakter ogniskowy, ograniczony do konkretnego miejsca, lub wiązać się z ogólnie występującym pierwotnym lub wtórnym łojotokiem.

zdjęcie tutaj

Pierwszym objawem zapalenia tarczki ogona jest pojawienie się na grzbietowej stronie ogona, w odległości 3-5-cm od jego nasady, owalnych, wyraźnie odgraniczonych, stale powiększających się łysych plam. Skóra w tych miejscach jest tłusta i pokryta łojem, bardzo podatna na różnego rodzaju infekcje bakteryjne i grzybicze. Wówczas w tym miejscu może pojawić również obrzęk, zaczerwienienie i wypryski.

Sposób leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby. Na początku poprawę może przynieść miejscowe stosowanie środków przeciwłojotokowych, przeciwzapalnych i przeciwbakteryjnych. Potem niezbędne jest podawanie antybiotyków, a jeśli to nie daje efektów pozostaje chirurgiczne usunięcie gruczołu ogonowego oraz kastracja. Więcej na temat przerostu i zapalenia tarczki ogonowej tutaj

• karłowatość przysadkowa

Jest to schorzenie o charakterze dziedzicznym, którego przyczyną jest niedobór hormonów przysadki. Objawia się przede wszystkim zaburzeniem wzrostu oraz stopniową utratą włosa okrywowego, który jest słabo osadzony i łatwo wychodzi podczas szczotkowania. Prowadzi to do obustronnych wyłysień. Charakterystyczne jest to, że podszerstek pozostaje nietknięty. Obserwuje się również nadmierną pigmentację skóry oraz pogarszające stan okrywy włosowej zmiany, takie jak łojotok, powierzchowne zapalenia skórne oraz infekcje grzybicze.