Tęgoryjec psi to mały, cienki robak, który pasożytuje w jelicie cienkim psów oraz innych zwierząt mięsożernych. Pod względem częstotliwości występowania, zajmuje drugie miejsce po gliście psiej wśród wszystkich nicieni pasożytujących w przewodzie pokarmowym psa. Ma różowawą barwę i jest znacznie od niej mniejszy, długość jego ciała nie przekracza18 mm, a średnica 0,5 mm. Ma bardzo charakterystyczną torebkę gębową, wyposażoną w ząbki, którymi wczepia się w ściany jelita cienkiego i dwunastnicy, poważnie uszkadzając  wyściełającą je błonę śluzową. Najczęściej spotyka się go u szczeniąt oraz żyjących w dużych grupach, schroniskach oraz źle prowadzonych hodowlach, osobników dorosłych, a także u psów myśliwskich, które zarażają się nim podczas polowania.

Cyklrozwojowy tęgoryjca

Dorosłe tęgoryjce bytują w jelicie cienkim psa, gdzie składają jaja, które już po 15-20 dniach zostają wraz z odchodami wydalone na zewnątrz i rozsiane w otaczającym je środowisku. Stąd łatwo dostają się do podłoża, w którym dzięki chroniącej je otoczce potrafią przetrwać nawet kilka miesięcy. Dopiero kiedy nadejdą sprzyjające warunki atmosferyczne, co oznacza  temperaturę około 25⁰C oraz wilgotność w granicach 75-90%, wylęgną się z nich larwy, które już po upływie około siedmiu dni staną się inwazyjne, czyli zdolne do zarażania. Większość z nich po połknięciu trafia do przewodu pokarmowego kolejnych psów, gdzie w ciągu 2-3 tygodni przechodzą w postać dorosłą, by wkrótce zapoczątkować następny cykl rozwojowy.

Jak pies zaraża się tęgoryjcem?

Zarażenie tęgoryjcem następuje przeważnie przez połknięcie larw, które znajdują się w ziemi, na trawie oraz w psich odchodach. Mogą one dostać się także do psiego organizmu wnikając bezpośrednio przez skórę. Dochodzi do tego najczęściej wtedy, kiedy pies siedzi lub leży na zawilgoconej, zanieczyszczonej psimi odchodami ziemi. Larwa przenika wówczas przez skórę, na której widoczne są potem czerwone, swędzące linie, następnie migruje do mięśni i tam najczęściej obumiera. Zdarza się jednak, że po pewnym czasie dociera do płuc, skąd jest odksztuszana do gardła i dopiero stąd wędruje do żołądka, a potem dalej, do jelita cienkiego. W przypadku  szczeniąt, larwy często dostają się do ich organizmu już w okresie płodowym, przez łożysko, lub wkrótce po urodzeniu, z mlekiem matki podczas karmienia.

Podsumowując – zarażenie tęgoryjcem może nastąpić:

• przez łożysko w życiu płodowym
• na skutek spożycia larw pasożyta z mlekiem matki
• wskutek zjedzenia larw znajdujących się w glebie
• wskutek przeniknięcia larwy przez skórę
• po spożyciu żywiciela pośredniego, np. myszy,będącej nosicielem pasożyta

Objawy zarażenia tęgoryjcem

Mogą być różne, w zależności od intensywności zarażenia, drogi wniknięcia pasożyta do organizmu psa, oraz jego kondycji i wieku. Tęgoryjec jest wprawdzie niewielki, ale ponieważ jego samica jest niezwykle płodna i w ciągu doby składa kilkadziesiąt tysięcy jaj, infestacja może być tak masywna, że w organizmie psa powoduje prawdziwe spustoszenie. Najczęściej obserwuje się różne problemy ze strony układu pokarmowego, takie jak krwawe biegunki oraz rozległe uszkodzenia śluzówki jelit. Mogą pojawić się także ostre reakcje alergiczne w postaci silnego świądu, a w przypadku dużej ilości pasożytów – niedokrwistość i eozynofilia w badaniu krwi.

• U szczeniąt choroba zazwyczaj przebiega bardzo gwałtownie, pojawia się anemia, uszkodzenie jelit i krwawa biegunka, zahamowanie wzrostu oraz zaburzenia rozwoju. Zdarza się, że nasilenie objawów postępuje tak gwałtownie, że dla ratowania malca niezbędna jest transfuzja krwi, a mimo to bardzo często nie da się go uratować.
• U psów dorosłych objawy chorobowe występują ze znacznie mniejszym nasileniem, mimo to również mogą pojawić się poważne problemy zdrowotne, zwłaszcza, jeśli larwy pasożyta dostaną się do płuc i spowodują trudności z oddychaniem. Natomiast w przypadku wnikania larw przez powłoki skórne, może wystąpić silny świąd, a także alergiczne zapalenie skóry.

Tęgoryjec jest bardzo niebezpiecznym pasożytem, odżywia się fragmentami śluzówki jelita oraz krwią i w przewodzie pokarmowym psa powoduje prawdziwe spustoszenie. Natura wyposażyła go w pokaźną torebkę gębową, wyposażną w ukośnie ustawione ząbki, przy pomocy których wczepia się w błonę śluzową jelita cienkiego i pobiera krew. Ponieważ bardzo często, przeważnie raz na kilkanaście minut, zmienia miejsce żerowania i ponownie wgryza się w śluzówkę jelita, powoduje rozległe uszkodzenia błony śluzowej jelit, a także włosowatych naczyń krwionośnych. Wywoływane przez niego okaleczenia otwierają drogę dla bakterii chorobotwórczych, a wydzielane w tym samym czasie antykoagulanty utrudniają gojenie się ran. Następstwem tego jest obecność krwi w odchodach psa oraz  ciemne, smoliste stolce.

Jednocześnie wydzielane przez tegoryjca toksyny powodują rozpad erytrocytów oraz spadek hemoglobiny, co w bardzo niedługim czasie może doprowadzić do niedokrwistości. W ślad za tym idzie utrata apetytu, widoczne osłabienie i wychudzenie psa, a także znaczne pogorszenie jakości sierści. Choć są to pasożyty niewielkie, mogą powodować bardzo silne biegunki, uszkodzenie jelit oraz niedokrwistość, a ponadto występują w tak dużej ilości, że w skrajnym przypadku są w stanie doprowadzić nawet do wgłobienia jelita. Wymaga to niezwłocznej interwencji lekarskiej, bo w wiekszości przypadków tylko chirurgiczne przywrócenie drożności jelit jest w stanie uratować psu życie.

Tak wygląda jelito cienkie psa po żerowaniu tęgoryjca

Diagnoza 

Tęgoryjec jest bardzo trudny do wykrycia, zwłaszcza w początkowym etapie, kiedy skutki jego działania są jeszcze mało widoczne. Niezwykle rzadko pojawia się w odchodach, a ponadto, z uwagi na jego wielkość i barwę, jest słabo widoczny. Rozpoznanie stawia się na podstawie flotacyjnego badania kału, które ma na celu potwierdzenie lub wykluczenie obecności jaj pasożyta. Niestety w praktyce nie jest to proste, ponieważ tęgoryjec nie produkuje jaj przez cały czas, co powoduje, że w pewnych okresach badanie może dać wynik negatywny, mimo, że wszystkie objawy wskazują na to, że pies jest zarażony. Dlatego bardzo często, zanim uda się laboratoryjnie potwierdzić obecność tegoryjca, badanie trzeba kilkakrotnie powtarzać. Natomiast stwierdzenie jaj w badanej próbce nie pozostawia już najmniejszej wątpliwości, że pies jest nosicielem tego pasożyta.

Leczenie

Zakażenie tęgoryjcem jest trudne do leczenia, ponieważ  bardzo szybko pojawia się oporność na leki. Na dodatek dostępne preparaty działają wyłącznie na osobniki dorosłe, co powoduje, że terapia, w miarę uwalniania kolejnych partii larw pasożyta, musi być kilka razy powtarzana. Ponadto, mimo prawidłowo prowadzonego leczenia, choroba często przechodzi w stan utajony. Pies staje się nosicielem larw, które przeczekują pewien czas w jego organizmie i dopiero w okresie stresu, ciąży lub choroby swojego żywiciela są uwalniane i przedostają się do jelit. Tam osiągają formę dorosłą i zaczynają produkować jaja, które w ogromnej ilości wydostają się na zewnątrz. W niedługim czasie wylęgają się z nich larwy, które są zdolne do zarażania. To powoduje, że inwazje tęgoryjca są szczególnie trudne do opanowania w dużych skupiskach psów, gdzie zwierzęta mają stały dostęp do źródła zarażania.

paszcza

Profilaktyka

Zapobieganie rozpowszechnianiu się tęgoryjca polega na niezwłocznym sprzątaniu psich odchodów. Nie wolno pozwalać psom, by załatwiały się w parkach, a zwłaszcza osiedlowych piaskownicach oraz na placach zabaw dla dzieci. Ponieważ najbardziej przyjaznym środowiskiem dla rozwoju larw tęgoryjca jest wilgotny piasek, psy nigdy nie powinny załatwiać się na plaży, bo w krótkim czasie zamienią ją w wylęgarnię pasożytów. Niezwykle ważne jest regularne odrobaczanie, które w przypadku podejrzenia zarażenia psa tęgoryjcem musi być prowadzone przez lekarza weterynarii w kierunku eliminacji tego właśnie pasożyta.

Warto wiedzieć, że

Choć tęgoryjec psi rzadko przenosi się na człowieka, zdarza się, że larwy pasożyta dostają się do jego organizmu przez skórę. Pozostają tam nieraz przez wiele miesięcy i powodują rozmaite problemy skórne, przy czym, podobnie jak u psa, są bardzo trudne do wykrycia i zdiagnozowania.