Pojawienie się pcheł postrzegane jest zazwyczaj w kategoriach braku higieny, a zapchlenie kojarzy się z psem brudnym i zaniedbanym. Tymczasem pchła skacze na odległość równą swojej 30-krotnej długości i bez problemu przenosi się z jednego zwierzęcia na drugie, a z uwagi na niezwykle szybkie tempo rozmnażania się tych pasożytów, inwazja pcheł może pojawić się także u zwierząt zadbanych, mających sierść czystą i starannie wypielęgnowaną.
Pchła pod mikroskopem
Pchły to małe, bezskrzydłe insekty, które posiadają umiejętność chowania się w sierści co powoduje, że zwłaszcza u zwierząt o obfitym, gęstym owłosieniu, właściciel dostrzega ich obecność dopiero wtedy, gdy pies zaczyna się drapać. Większość czasu pchły spędzają ukryte w sierści swojego żywiciela i odżywiają się jego krwią. Niemal natychmiast po przeskoczeniu na nowego żywiciela, pasożyt rozpoczyna swój pierwszy posiłek, wstrzykując pod jego skórę niewielką ilość mającej właściwości antykoagulacyjne śliny, żeby móc łatwiej zasycać j krew. Po jej strawieniu wydala pozostałe resztki w postaci maleńkich, czarnych grudek, które przypominają ziarenka piasku. Są one doskonale widoczne po rozchyleniu sierści i stanowią niezbity dowód na to, że mamy do czynienia z inwazją pcheł, nawet wtedy, gdy właścicielowi nie udało się jeszcze znaleźć ani jednej żywej pchły.
Cykl rozwojowy pchły
Około dwa dni po uczcie złożonej z krwi swojego żywiciela pchły rodzaju żeńskiego składają około 40/50 jaj o długości 0,5 mm, z których większość spada w te miejsca w których pies najczęściej przebywa. Jest to przede wszystkim jego legowisko, dywany, kanapy oraz łóżko jego właścicieli, a także szczeliny w parkiecie i meblach. Około 2 – 6 dni później z tych jaj wykluwają się larwy, które szukają bezpiecznego, wilgotnego, ciemnego otoczenia, w którym mogłyby się dalej rozwijać. Po przejściu przez kolejne stadia rozwoju larwa przepoczwarza się w nimfę i zamyka w kokonie. W tym stanie oczekuje na dogodny moment, jakim jest pojawienie się ciepłokrwistego stworzenia, np. psa, który mógłby stać się jej żywicielem.
Cykl rozwojowy pchły
Równoczesne wyklucie się kilkudziesięciu pcheł powoduje prawdziwą inwazję tych pasożytów. Ale jeśli się zdarzy, że warunki nie są sprzyjające, poczwarka może w różnych miejscach bezpiecznie przeczekać w kokonie nawet wiele miesięcy. Oznacza to, że aż 95% pcheł znajduje się w domu w postaci form przejściowych: jaj, larw i przede wszystkim poczwarek w ich kokonach, podczas gdy osobniki dorosłe, pasożytujące na psach, stanowią tylko 5% całej domowej populacji. To pokazuje, że ograniczenie walki z pchłami wyłącznie do sierści nie może dać satysfakcjonujących wyników, ponieważ pchły trzeba zwalczać w tym samym czasie, zarówno na psie jak i w jego otoczeniu. Ze zdecydowanym naciskiem na to drugie. Z podjęciem środków zaradczych nie wolno zwlekać, trzeba je podjąć niezwłocznie po znalezieniu pierwszych pcheł, bo rozmnażają się w zawrotnym tempie, a ich obecność to nie tylko dyskomfort dla naszego przyjaciela, ale również poważne zagrożenie dla jego zdrowia.
Dlaczego pchły są groźne?
Pchły są najczęściej spotykanym pasożytem zewnętrznym bytującym na sierści psa i w jego otoczeniu, żywiącym się jego krwią i aktywnym w ciągu całego roku. Ugryzienie powoduje wstrzyknięcie jej śliny do organizmu psa i powstanie w tym miejscu silnie swędzącego pryszcza. Jeśli pies jest na tę ślinę uczulony, co bardzo często się zdarza, ukąszenie jednej pchły może doprowadzić do zapalenia skóry, zlokalizowanego najczęściej po bokach dolnej części kręgosłupa i nad ogonem. Jak w każdego rodzaju alergii nie jest potrzebna inwazja pcheł, żeby wystąpiły poważne problemy skórne. Jedno ugryzienie może spowodować odczyn zapalny, który utrzymuje się nawet do trzech tygodni. U niektórych, wyjątkowo wrażliwych psów wystarczy tylko jedna pchła, żeby powygryzał się aż do krwi. W miejscu ugryzienia tworzą się rany, co stwarza bardzo dogodne warunki do powstania oraz rozprzestrzenienia się infekcji bakteryjnej. Bardzo często takie psy są leczone tygodniami a nawet miesiącami, trwa szukanie przyczyny problemów skórnych, a nikt nie wpadnie na to, że przyczyną mogą być pchły, bo przy przeglądaniu sierści ich nie widać. Przyjmijmy więc jako regułę, że jeśli u psa pojawi się swędzenie i podrażnienia skóry, w pierwszym rzędzie poddajemy go kuracji przeciw pchłom, bo jest bardzo prawdopodobne, że wszystkie dolegliwości znikną. Jest sporo doskonałych preparatów przeciw tym pasożytom, stosujmy je profilaktycznie, to nas uchroni przed wieloma problemami.
Żeby pożywić się psią krwią, pchła wstrzykuje niewielką ilość śliny, która dla niektórych psów jest wyjątkowo silnym alergenem, powodującym trudną w leczeniu chorobę skóry, tzw. APZS – alergiczne pchle zapalenie skóry, sytuujące się przeważnie wzdłuż linii grzbietu i powodujące tak silny świąd, że trudno powstrzymać psa od drapania.
Rozległe wyłysienia na skutek inwazji pcheł
Lokalny odczyn skórny to nie wszystko, przy dużej ilości pcheł które pies musi wyżywić, utrata krwi jest tak znaczna, że może go to osłabić i spowodować anemię, której pierwszym objawem są bardzo blade śluzówki w jamie ustnej. Jest to sytuacja szczególnie niebezpieczne dla szczeniąt, ponieważ może je znacznie osłabić, a nawet doprowadzić do ich śmierci. Jest to stan zagrożenia życia, a jedynym lekiem w tej sytuacji jest transfuzja krwi.
Jest jeszcze jeden problem, o którym nie wolo zapominać – pchła jest żywicielem pośrednim dla tasiemca psiego (Dypilidium caninum). Pies w celu uśmierzenia trudnego do zniesienia swędzenia wygryza podrażnione miejsca i przy tej okazji może zarazić się tasiemcem, kiedy rozgryzie pchłę, która jest jego nosicielem. Nie lekceważmy więc pcheł, bo są dla psa dużo bardziej niebezpieczne niż nam się wydaje.
Gdzie pies może nabawić się pcheł?
Odpowiedź jest krótka: wszędzie. Pchły rozmnażają się niezwykle szybko, wystarczy, że pies ze spaceru przyniesie do domu jedną pchłę, żeby po kilku dniach było ich pełno w całym domu. Pchłę można przynieść do mieszkania nawet na podeszwie buta, natychmiast znajdzie sobie najbardziej dogodne miejsce do rozmnażania i wcale nie musi to być psia sierść. Doskonałym miejscem są różne miękkie zakamarki, szczególnie tkaniny: wyściełane koszyki, kanapy, dywany, z których w każdej chwili mogą przenieść się na psa, lub w przypadku dużej ilości pcheł, również na właściciela. Sytuacja robi się poważna, bo kiedy dorosną muszą się pożywić, kiedy się pożywią zaczynają się mnożyć, a kiedy się rozmnożą znowu muszą się pożywić. W ten sposób ponownie znajdują się na psie, kiedy już się wydawało, że udało nam się go od nich uwolnić. I tak w kółko … w rezultacie pcheł na wszystkich etapach rozwoju jest coraz więcej. Tylko bardzo wszechstronne i systematyczne ich zwalczanie może położyć temu kres.
Tak wygląda sierść zapchlonego psa
Zwalczanie i zapobieganie
Jeśli działania zmierzające do wyeliminowania pcheł mają być skuteczne, koniecznie muszą być prowadzone jednocześnie w dwóch obszarach: na sierści psa i w jego otoczeniu. Nie jest prawdą, że wystarczy regularne traktowanie sierści preparatami przeciw pchłom, żeby pozbyć się problemu, bo te, które żyją w jego otoczeniu i tak z czasem będą musiały znaleźć się na psie, żeby się pożywić i wtedy dosięgnie je specyfik stosowany na sierść. Wokół psa bytują pchły w różnych stadiach rozwoju i nie ma możliwości, by się od nich uwolnić przy pomocy preparatów niszczących postacie dorosłe, bo cały czas na ich miejsce będą pojawiać się nowe. W tej sytuacji pierwszorzędne znaczenie ma profilaktyka, bo zdecydowanie łatwiej jest pchły odstraszać niż zwalczać. Stosowane preparaty przeciwpchelne powinny się charakteryzować szybkością i skutecznością działania, powinny wyeliminować pchły zanim zdążą pogryźć psa. Szczególnie polecane są preparaty o przedłużonym działaniu, które potrafią unieszkodliwić kolejne pokolenia pcheł w miarę ich dorastania.
O skuteczności działań przeciwpasożytniczych decyduje:
- Wybór odpowiednich preparatów działających na sierść i na otoczenie, bo nie wszystkie są jednakowo skuteczne. O dostępnych na rynku preparatach i ich działaniu piszemy w artykule “Środki przeciw pchłom i kleszczom“.
- Regularne ich stosowanie zgodnie z zaleceniem producenta, by nie dopuścić do ponownego zainfekowania.
Objęcie ochroną wszystkich zwierząt przebywających w tym samym mieszkaniu, a w razie masowej inwazji pcheł – w całym budynku. Zabezpieczenie zwierząt przy pomocy preparatów typu spot-on pozwala na pełne kontrolowanie wszystkich stadiów rozwoju pasożyta. Przy bardzo dużym ich nasileniu wskazane jest też stosowanie preparatów ukierunkowanych na otoczenie. Działaniom przy pomocy różnych środków chemicznych musi towarzyszyć dbałość o czystość całego domu, szczególnie bardzo dokładne oraz częste odkurzanie wszystkich zakamarków a także szaf. W przypadku, gdy w mieszkaniu są maleńkie dzieci i osoby lub zwierzęta skłonne do alergii, wybór środka przeciw pasożytom warto skonsultować z lekarzem weterynarii, żeby zdecydować się na taki preparat, który najlepiej pasuje do potrzeb wszystkich domowników.- Stosowanie profilaktyki przeciwpasożytniczej. Największe zagrożenie występuje od kwietnia do listopada, choć w mieszkaniu, w którym mocno zagnieździły się pchły, trzeba z nimi walczyć przez cały rok. Zaaplikowanie odpowiedniego preparatu zajmuje dwie minuty a może nas i nasze zwierzęta uchronić przed bardzo poważnymi problemami zdrowotnymi.
- Regularna kontrola sierści i podjęcie działania natychmiast po znalezieniu jakichkolwiek śladów obecności pcheł, takich jak zaczerwienienia na skórze lub odchody w sierści, bez czekania na pojawienie się pcheł.
