Wszoł psi, zwany także psim sierścieniem, jest pasożytem bytującym w jego okrywie włosowej, szczególnie w okolicy szyi oraz głowy. Jest to owad bezskrzydły, spłaszczony grzbietowo-brzusznie, który posiada szeroką, dość dużą w stosunku do tułowia głowę, oraz dobrze rozwinięty aparat gębowy typu gryzącego z silnie uwstecznionymi szczękami. Krępe odnóża służą mu do utrzymywania się na żywicielu. Ma charakterystyczną, żółtawą barwę i niewielkie rozmiary: samiec ma długość 1,7 mm, samica 1,9 mm, a całe ich ciało pokryte jest włoskami oskórkowymi.
Cykl rozwojowy wszoła psiego
Cykl rozwojowy wszoła trwa około 4-6 tygodni. Zaczyna się od złożenia jaj przez dorosłe samice, które przyklejają je u podstawy włosa specjalną wydzieliną. Po około 7-14 dniach wylęgają się z nich larwy, które przypominają osobniki dorosłe i po przejściu kilku wylinek przekształcają się w formy dojrzałe płciowo. Żywią się przede wszystkim złuszczającym się naskórkiem, włosami, strupami a także sączącą się z ran krwią i płynem wysiękowym, ale co ciekawe, pochodzącym tylko z tych ran, które nie zostały przez nie spowodowane. Wszoły najczęściej cały czas pozostają na sierści swojego żywiciela, gdzie po pewnym czasie składają jaja rozpoczynając następny cykl rozwojowy. Wszystko odbywa się na jednym żywicielu, poza jego organizmem nie są w stanie przetrwać dłużej niż dwa tygodnie.
Infestacja
Zarażenie wszołowicą może nastąpić tylko przy bezpośrednim kontakcie z zainfekowanym osobnikiem. Poza żywym organizmem pasożyt w krótkim czasie ginie, chyba że od razu zostanie przeniesiony na innego psa za pośrednictwem wspólnie używanych przedmiotów, takich jak legowiska lub szczotki. Najłatwiej zarażają się zwierzęta zaniedbane, źle żywione, których sierść jest już zasiedlona przez inne pasożyty. Do zagnieżdżenia wszoły wybierają zazwyczaj miejsca ciepłe i trudno dostępne, takie jak pachy, oraz obficie porośnięte sierścią, takie jak ogon, okolice głowy i grzbietu.
Objawy wszołowicy
sierść z widocznymi pasożytami
Wszoły mają aparat gębowy typu gryzącego i odżywiają się złuszczonym naskórkiem. Ponieważ podczas przemieszczania się po skórze swojego żywiciela powodują trudny do zniesienia świąd i podrażnienia, pies staje się nerwowy, bez przerwy się drapie i wygryza swędzące miejsca. Wskutek tego pojawiają się rany, strupy i wyłysienia, a uszkodzona skóra staje się idealnym miejscem do rozwoju różnego rodzaju nadkażeń bakteryjnych. Okrywa włosowa jest w bardzo złym stanie, widoczne są liczne podrażnienia. Ponadto, na skutek złuszczania się naskórka, pojawiają się dwa szczególnie charakterystyczne dla wszołowicy objawy: tzw. łupież wędrujący oraz rozległe wyłysienia. Przy znacznej infestacji, na skutek ustawicznego drażnienia, może pojawić się nawet ropne zapalenie skóry. Poza tym, podobnie jak pchła, wszoł psi pełni rolę wektora tasiemca psiego, co znaczy, że może go przenosić z jednego psa na drugiego.
Jak rozpoznać wszołowicę?
Obecność wszołów jest dla psa trudna do zniesienia, bo ich żerowanie i nieustanne wędrówki w poszukiwaniu świeżego naskórka powodują uporczywy, trudny do opanowania świąd. Skóra łuszczy się, jest podrażniona, pełna strupów, a okrywa włosowa w bardzo złym stanie. Pies próbuje minimalizować go drapiąc się i ocierając o różne przedmioty, co jeszcze pogarsza jego samopoczucie. Jeśli obserwujemy takie zachowanie, trzeba niezwłocznie przejrzeć sierść w poszukiwaniu przyczyny.
Potwierdzenie wszołowicy jest stosunkowo proste, ponieważ pasożyty są na tyle duże, że bez problemu można je dostrzec gołym okiem. Po rozchyleniu sierści najczęściej widać nie tylko dorosłe osobniki, ale również ich jaja i larwy. Wydawać by się mogło, że wystarczy zastosowanie odpowiednich środków przeciwpasożytniczych, żeby szybko się z nimi uporać. Okazuje się jednak, że właściciel psa często ma z tym problem, ponieważ istnieją dwa bardzo podobne do siebie pasożyty: psie wszy oraz psie wszoły i trzeba umieć je odróżnić i wiedzieć jakie podjąć działania, żeby je szybko i skutecznie unieszkodliwić.
wszoł psi i wesz psia pod mikroskopem
Wszoły (Trichodectes canis) są często mylone, a czasem nawet utożsamiane z psimi wszami (Linognathus setosus), być może dlatego, że oglądane gołym okiem są niemal identyczne – mają praktycznie tę samą wielkość oraz żółtawo-brązową barwę pancerza. Zdjęcia wykonane pod mikroskopem pokazują jednak, że wszoły mają znacznie szerszą głowę od wszy, są od nich ciemniejsze i mają krótkie odnóża zakończone szponami, przy pomocy których przyczepiają się do sierści swojego żywiciela. Wszy mają małą, wydłużoną głowę i są jasno brązowe, jednak najbardziej istotna różnica polega na odmiennym sposobie pasożytowania: Wszy żywią się wyłącznie krwią swojego żywiciela, podczas gdy wszoły poza nią, spożywają także jego włosy oraz złuszczający się, martwy naskórek. Obydwa pasożyty cały czas spędzają na żywicielu.
Zwalczanie wszołowicy
Istnieją odpowiednie środki przeciwpasożytnicze, których stosowanie daje satysfakcjonujące efekty, zwłaszcza, jeśli opiekun, przy pomocy gęstego grzebienia, jednocześnie sporą część z nich mechanicznie usunie z sierści. Podczas tego zabiegu najlepiej postawić psa w wannie, żeby wyczesywane wszoły nie znalazły się na dywanie i po chwili nie wróciły do psa, tylko można je było pozbierać i skutecznie unieszkodliwić. Dla pełnego efektu, konieczne jest także wypranie legowiska i zdezynfekowanie miejsc, w których pies najczęściej przebywa.
Jeśli jednak nie potrafimy zdecydować się z jakim pasożytem mamy do czynienia, lepiej zasięgnąć porady lekarza weterynarii, który z pewnością nie będzie miał wątpliwości, zaleci odpowiednie środki przeciwpasożytnicze i prawidłowo określi ich dawkę. Ponieważ na skutek inwazji wszołów dochodzi czasem do niedokrwistości, prawdopodobnie wykona kontrolne badanie krwi i jeśli trzeba, wdroży odpowiednie leczenie. Zaleci również badanie kału, bo wszoły, podobnie jak pchły, niestety przenoszą tasiemca. Jeśli w domu jest kilka psów, sierść wszystkich musi być bardzo dokładnie sprawdzona i jeśli trzeba, spryskana i wyczesana. Na szczęście wszołowica u psa nie jest niebezpieczna dla ludzi.
Profilaktyka
Profilaktyka polega przede wszystkim na zachowaniu higieny i stosowaniu środków przeciw pasożytom o możliwie najszerszym działaniu. Dobrej jakości obroża p/pasożytnicza bardzo dobrze spełnia to zadanie. Koniecznie trzeba dbać o czystość sierści i niezwłocznie reagować, jeśli tylko pies zaczyna się drapać, bo natychmiastowe działanie pozwala szybko uporać się z pasożytami. Warto wyrobić nawyk przeglądania psiej sierści i niezwłocznego reagowania, a także zaopatrzyć się w łatwe do prania legowiska i unikać kontaktów z nieznanymi i skrajnie zaniedbanymi psami.
