To tylko kilka z niemal czterystu istniejących ras

Pies rasowy to taki, który pod każdym względem odpowiada zatwierdzonemu wzorcowi rasy i ma udokumentowane pochodzenie. Zgodnie z tą definicją, osobnik, który ma wszystkie cechy psa rasowego i przekazuje te cechy potomstwu, w świetle przepisów nie jest psem rasowym, jeśli nie posiada wydanego przez uprawnioną instytucję kynologiczną rodowodu potwierdzającego, że od co najmniej pięciu pokoleń jego przodkowie są psami rasowymi. Spełnienie tego wymogu daje gwarancję utrwalenia cech danej rasy.

Rasa jest wyhodowaną przez człowieka grupą psów należących do tego samego gatunku, które posiadają te same cechy anatomiczne, fizjologiczne i psychiczne, odziedziczone po swoich przodkach. Inaczej mówiąc, jest to grupa psów posiadająca ten sam genotyp. Osobniki należące do tej samej rasy, kojarzone między sobą, dają potomstwo o tych samych, powtarzalnych cechach i osoba kupująca szczenię ma pewność jak będzie wyglądać kiedy dorośnie.

Pojęcie rasy po raz pierwszy zostało zdefiniowane w XVII wieku przez Francuza Georgesa Leclerc de Buffon. Z czasem pojawiały coraz to nowe rasy, często bardzo do siebie podobne, nic więc dziwnego, że szybko okazało się, iż konieczne jest zaprowadzenie w tej materii jakiejś organizacji i porządku. W wyniku tej potrzeby w XIX-tym wieku powstały pierwsze kluby ras, które rozpoczęły prowadzenie ksiąg hodowlanych, ustalały ich wzorce i współorganizowały wystawy kynologiczne. Umożliwiło to stworzenie pełnych, wiarygodnych zbiorów informacji, wytyczenie kierunków rozwoju hodowli i zobligowanie hodowców do ukierunkowania hodowli psów pod kątem zgodności ze wzorcem zatwierdzonym przez klub danej rasy. Był to bardzo istotny moment w tworzeniu ras: dobór osobników, który dokonywał się dotąd w sposób dość dowolny, głównie pod kątem użytkowości, został zastąpiony dążeniem do uzyskania określonych przez wzorzec cech eksterieru i charakteru.

Dokładny opis cech psów należących do tej samej rasy zawarty jest we wzorcu rasy, proponowanym przez organizację kynologiczną kraju jej pochodzenia, a następnie zatwierdzanym przez Międzynarodową Federację Kynologiczną (FCI). Tym samym wzorzec staje się obowiązujący we wszystkich zrzeszonych w niej krajach członkowskich.

Nie ma wątpliwości, że wszystkie psy na tym ringu są przedstawicielami tej samej rasy

Analiza cech poszczególnych ras pozwala stwierdzić, że wśród ich genotypów można znaleźć takie, które mają określone, łączące je cechy wspólne. Zgodnie z przyjętym kryterium, wyróżniamy:

Ze względu na kształt głowy:

• psy okrągłogłowe, posiadające krótką kufę – np. cavalier king charles spaniel
• psy długogłowe, posiadające wydłużoną kufę – np. whippet
• psy o kwadratowej głowie i mocnej, krótkiej szczęce – np bulmastiff

Ze względu na kształt uszu:

• uszy długie – jak u bloodhounda
• uszy krótkie – jak u teriera czeskiego, do tej grupy zaliczane są również uszy łamane, stojące u nasady i na określonej wysokości załamane – jak np. u foksteriera krótkowłosego lub owczarka szkockiego długowłosego
• uszy stojące – jak u husky syberyjskiego

Ze względu na długość sierści:

• psy długowłose – np. yorkshire terriery
• psy krótkowłose – np. dobermany
• psy szorstkowłose – np. sznaucery
• psy bezwłose – np. nagie psy peruwiańskie

Jedna rasa – trzy odmiany owłosienia

W przypadku niektórych ras określona cecha występuje z równie dużym nasileniem we wszystkich jej odmianach, np. jamniki lub wyżły (długowłose, krótkowłose i szorstkowłose). Najczęściej jednak określona cecha ma charakter wyraźnie dominujący, czego przykładem może być bernardyn lub owczarek szkocki collie, w przypadku których odmiana długowłosa jest zdecydowanie bardziej popularna.

Można dokonywać wielu innych podziałów, szczególnie istotne wydaje się dzielenie ras według ich cech użytkowych. To właśnie ten podział Międzynarodowa Federacja Kynologiczna przyjęła jako podstawę opracowania specjalnych kwalifikacji hodowlanych i wymogów szkoleniowych, a także wyodrębnienia dziesięciu grup, według których klasyfikuje się psy rasowe i prezentuje je na wystawach kynologicznych.

Ze względu na użytkowość można wymienić:

• psy pracujące, do których należą: psy pasterskie zwane owczarkami lub psami do zaganiania, pociągowe, służbowe oraz stróżujące, a także psy towarzyszące osobom niepełnosprawnym,
• psy myśliwskie: wyżły, psy gończe, płochacze, posokowce i norowce,
• psy ozdobne i do towarzystwa: np. yorki, shih-tzu, maltańczyki

Obecnie mamy około 400 ras. Od momentu powstania pierwszych ras wiele z nich wyginęło, a na ich miejsce stale powstają nowe, bardziej odpowiadające aktualnym potrzebom i gustom człowieka. Wśród kryteriów decydujących o wyborze rasy coraz mniejszą rolę odgrywają jej walory użytkowe, natomiast coraz większą wagę przywiązuje się do wyglądu psa. Dokładny opis cech psów należących do tej samej rasy zawarty jest w przyjętym przez Międzynarodową Federację Kynologiczną wzorcu rasy. Potwierdzenie rasowości psa wymaga przejścia odpowiednich procedur przyjętych przez tę organizację i to jest podstawą do wydania rodowodu.

Mimo, że większość ras istnieje już dziesiątki lub nawet setki lat, ich wygląd na skutek selekcji hodowlanej ulega powolnej zmianie. Jest to wywołane zmianą otoczenia w którym żyjemy, sposobu życia i związanej z tym użytkowości psów. Głos decydujący ma zawsze klub rasy z kraju jej pochodzenia i to on musi dokonać zmiany wzorca, choć często się zdarza, że robi to bardzo niechętnie. Na koniec zmianę zatwierdza Międzynarodowa Federacja Kynologiczna i wtedy staje się obowiązująca we wszystkich należących do niej krajach. Zmian nie da się zatrzymać, bo pojawienie się psów lepiej zbudowanych, o piękniejszym włosie, powoduje natychmiastowy wzrost zainteresowania rasą. Jest to najlepszy, pozytywny bodziec do stałego jej ulepszania.

Czynnikiem, który ma ogromny, ale tym razem destruktywny wpływ na wygląd i zdrowie niektórych ras jest to, czego hodowcy z prawdziwego zdarzenia boją się najbardziej – moda. To właśnie ona zniszczyła już niejedną rasę, bo do hodowania modnych psów zabierają się natychmiast pseudo hodowcy, dla których ani eksterier, ani użytkowość, ani też zdrowie hodowanych przez nich zwierząt, nie mają najmniejszego znaczenia. To, co dla nich jest najważniejsze: ma się sprzedawać. Mamy potem nadmiernie agresywne psy obronne, a także nieobecną we wzorcu karłowatą odmianę rasy miniaturowej, bo jakaś pani wymyśliła sobie reklamowanie pieska siedzącego w kieliszku do szampana lub obok pudełka zapałek. Sytuację pogarsza fatalne prawo, stanowione przez niemających pojęcia o kynologii sejmowych prawników, którzy zamiast ograniczyć ekspansję i bezkarność dzikich hodowli, usankcjonowali ich działanie. Wystarczy zarejestrować hodowlę jako działalność gospodarczą, by zyskać prawo do naciągania ludzi i wystawiania nierasowym psom nic niewartych rodowodów – całkiem legalnie i w majestacie prawa.