Pochodzenie
Chart polski tjest bardzo starą rasą, od zawsze związaną z polską tradycją łowiecką. Już w dokumentach pochodzących z XIX wieku można znaleźć wzmianki o psach używanych do polowania na ptactwo. Zachowały się też rysunki i obrazy, na których bez cienia wątpliwości można rozpoznać jego charakterystyczną sylwetkę. Polowanie z chartami było ulubioną rozrywką polskiej szlachty, a kronikarz Gall Anonim odnotował nawet wydatki królewskiego dworu na ich utrzymanie. Polskie charty mają najwięcej cech wspólnych z chartami azjatyckimi, sloughi i saluki, które przywędrowały do naszego kraju razem ze Scytami i koczowniczymi plemionami celtyckimi. Były one później krzyżowane z psami miejscowymi a także z tatarskimi i azjatyckimi chartami. Jest bardzo prawdopodobne, że w ich żyłach płynie również krew angielskiego greyhounda.
1. XVI wieczny drzeworyt Konrada von Gessnera przedstawiający grupę chartów
2. Najstarszy polski drzeworyt przedstawiający charta pochodzący z XVI wieku
W wyniku tych skojarzeń powstał silny, odważny, szybki i cięty pies, używany do polowania na zające, lisy, wilki i sarny. Charty były niezwykle karne, brały udział w polowaniu jako tzw. psy przystrzemienne, które szły luzem przy koniu a do akcji wkraczały dopiero na komendę leśniczego. Do końca XIX wieku były bardzo popularne i nierozerwalnie związane z wielkimi posiadłościami oraz polską tradycją szlachecką. Z czasem postępująca parcelacja i związane z tym grodzenie terenów zaczęły utrudniać pościg za zwierzyną, ilość chartów wyraźnie zmalała, pozostały na szczęście w licznych psiarniach należących do miłośników rasy w południowej Polsce i na Ukrainie. Wielu z nich udało się przeżyć II wojnę światową, za to prawdziwie ciężkie czasy nadeszły dla nich z nastaniem władzy ludowej, która ogarnięta pasją niszczenia wszystkiego co przedwojenne, doprowadziła praktycznie do zagłady tej pięknej, polskiej rasy. Niszczono zabytki, niszczono dzieła sztuki, niszczono także „splamione” szlacheckim rodowodem charty. Najsmutniejsze jest to, że ich największym wrogiem były ówczesne władze Polskiego Związku Kynologicznego, które usiłując zablokować hodowlę psów tej rasy posunęły się nawet do tego, że do Międzynarodowej Federacji Kynologicznej wysłały haniebny, niezgodny z prawdą komunikat, że w Polsce nie ma już chartów, bo całkowicie wymarły.
Na szczęście czasy, o których lepiej nie pamiętać minęły i w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku grupa entuzjastów podjęła ogromny trud odbudowania pogłowia charta polskiego. Odnaleziono wszystkie psy tej rasy rozproszone po całym kraju, przywieziono je także z Ukrainy. Zupełnie nieoczekiwanym sprzymierzeńcem kynologów okazali się kłusownicy, którzy cały czas hodowali charty i nielegalnie z nimi polowali. To właśnie te psy umożliwiły rozpoczęcie hodowli i odbudowanie pogłowia niezbędnego do uznania rasy. Wreszcie nadszedł czas, kiedy wysiłki miłośników chartów zostały uwieńczone sukcesem – w 1981 roku otworzono dla nich Księgę Wstępną a w 1989 roku podczas zjazdu Międzynarodowej Federacji Kynologicznej w Helsinkach, zatwierdzono wzorzec charta polskiego i zarejestrowano go pod numerem 333. Przełomowa okazała się Europejska Wystawa Psów Rasowych, zorganizowana w jesieni 2000 roku w Poznaniu. Z reguły na wystawę tej rangi zjeżdża się cała światowa elita kynologiczna. Była to doskonała okazja do pokazania polskich ras wśród których zaprezentowano aż 57 polskich chartów nie tylko z naszego kraju, ale także z Belgii, Francji, Finlandii i Niemiec. W styczniu 2001 roku, na zjeździe FCI w Paryżu, nastąpiło oficjalne uznanie rasy, co oznacza przyznanie chartowi polskiemu prawa do najbardziej prestiżowego tytułu wystawowego – interchampiona.
Wygląd
Chart polski jest psem rosłym, muskularnym, wyraźnie silniejszym od innych chartów krótkowłosych. Wysokość w kłębie powinna być równa wysokości psa w guzach biodrowych. Ma prosty grzbiet, głęboką klatkę piersiową, łagodnie wysklepione lędźwie, długie nogi i nisko noszony, sierpowato zakręcony ogon Górna linia prosta w części piersiowej i lekko wysklepiona w części lędźwiowej. Kłąb słabo zaznaczony. Klatka piersiowa bardzo pojemna, głęboka, z dobrze wysklepionymi żebrami. Brzuch podkasany. Lędźwie szerokie i muskularne, zad łagodnie spadzisty, długi, muskularny i szeroki. Ogon ozdobiony piórem, długi, mocny u nasady, w spoczynku nisko noszony. Koniec sierpowato zakręcony ku górze lub tworzący pierścień. W spoczynku prosto opuszczony, ale nie luźny. Tylko w ruchu może być wyżej uniesiony.
Głowa długa, mocna, z lekkim garbonosem i słabo zaznaczonym stopem, osadzona na długiej, muskularnej szyi. Uszy średniej wielkości, z dość miękką chrząstką, osadzone na wysokości oczu. W spoczynku załamane ku tyłowi i przylegające do szyi, w podnieceniu mogą być całkowicie podniesione lub z końcami lekko załamanymi do przodu. Oczy ustawione lekko ukośnie, dość duże, ciemne, o migdałowatym kształcie i madrym, przenikliwym spojrzeniu. Kufa mocna, łagodnie zwężająca się w kierunku wierzchołka nosa. Wargi daleko rozcięte, w przedniej części kufy mogą tworzyć niewielką fałdę, ale nie na tyle obwisłe, by zasłaniały żuchwę. Szczęki mocne, uzębienie pełne, zgryz nożycowy, ale dopuszczalny również cęgowy.
Kończyny przednie długie, suche, dobrze umięśnione, niezbyt szeroko rozstawione, widziane z przodu równoległe. Przedramię długie, śródręcze ustawione lekko ukośnie w stosunku do podłoża. Łapy przednie owalne, palce zwarte, wysklepione. Kończyny tylne długie, dobrze umięśnione, dość dobrze kątowane, lekko odstawione do tyłu i rozstawione. Widziane z tyłu równoległe. Podudzie długie, staw skokowy mocny. Łapy tylne owalne, bardziej wydłużone niż przednie, palce zwarte. Ruch płynny i sprężysty, wykrok długi i swobodny w stępie i w kłusie. Charty wolno prowadzone mogą poruszać się inochodem, ale po przyspieszeniu powinny wrócić do normalnego kroku.
Wysokość w kłębie: psy 70-80 cm, suki 68-75 cm..
Charakter, usposobienie
Osoba, która decyduje się na posiadanie charta polskiego, musi sobie zdawać sprawę z tego, że jest to pies, który ma niezwykle silny charakter i posiada głęboko zakodowany instynkt drapieżnika i łowcy. Takie mu kiedyś postawiono zadanie i zawsze wywiązywał się z niego znakomicie. Stworzony do biegu i polowania, sam namierza zwierzynę, chwyta ją i zabija nie czekając na rozkaz przewodnika. Nie potrafi współpracować z myśliwym. To powoduje, że nigdy nie wiadomo, kiedy instynkt weźmie górę, a psa, który ruszył do ataku, niestety nie da się już zatrzymać.
Dziś już nie wolno polować z chartami, co powoduje, że ten wspaniały łowca pełni przede wszystkim rolę psa rodzinnego i do towarzystwa. Mimo to nadal pozostaje psem odważnym, stanowczym i niezależnym, który zachował wrodzoną pasję do polowania. Zna swoje możliwości i zawsze będzie próbował postawić na swoim, nie tylko w relacjach z innymi psami, ale także z człowiekiem. Z tego względu szczególnie ważna jest bardzo staranna, wczesna socjalizacja i konsekwencja w wychowaniu. Konieczna jest wczesna nauka podstawowych komend, szczególnie tych, które pozwalają panować nad psem, takich jak np. przychodzenie na zawołanie, w przeciwnym razie chart który pogonił za kotem, pozostanie głuchy na nasze wołanie. Tylko odpowiednie wychowanie, a poza domem również bardzo uważna obserwacja psa i znajomość sygnałów poprzedzających atak, dają szanse na zatrzymanie go zanim będzie za późno. Im wcześniej rozpoczniemy jego socjalizację, tym lepiej pozna swoje otoczenie, nabierze dystansu do różnych przedmiotów i zjawisk i nauczy się panować nad swoimi emocjami.
Niezwykle ważne jest również szkolenie, choć trzeba sobie zdawać sprawę, że jak przystało na charta, nasz przyjaciel jest wprawdzie bardzo inteligentny, ale jeszcze bardziej uparty. Żeby zachęcić go do nauki, trzeba mu stworzyć odpowiednie warunki: ćwiczenia muszą być urozmaicone, a przewodnik spokojny, stanowczy i konsekwentny. Nie znaczy to, że charta nie da się wyszkolić, sporo z nich z powodzeniem ukończyło kurs Psa Towarzysza, co bardzo ułatwia prowadzenie tego wielkiego indywidualisty. Wbrew pozorom szybko się uczy, ale zdecydowanie trudniej poddaje się woli przewodnika. Nie toleruje nerwowej atmosfery, krzyku, ani tym bardziej siłowego wymuszania posłuszeństwa. Takie traktowanie nie tylko nie zachęci go do pracy, ale w skrajnym przypadku może wywołać agresję. Podczas szkolenia potrzebuje z jednej strony bardzo dużo cierpliwości i łagodności, z drugiej – stanowczości, konsekwencji oraz wyraźnie sprecyzowanych poleceń i zasad. Jest to pies, który zawsze będzie próbował podporządkować sobie właściciela, dlatego od początku trzeba mu uświadomić, a potem cały czas przypominać, że to jego pan ma decydujący głos i chce czy nie chce, musi się z tym pogodzić. Pełne atrakcji spacery, nauka przeplatana zabawą, pochwały, smakołyki i przyjacielska atmosfera z pewnością mu w tym pomogą.
Szata
Chart polski ma sprężysty, dość twardy, ale nie drutowaty, ani nie jedwabisty włos okrywowy. Na kłębie włos dłuższy, na bokach, mostku i kończynach najkrótszy, brzuch pokryty delikatnym i rzadkim włosem. Na tylnej stronie ud oraz spodniej stronie ogona włos jest dłuższy i twardy, dzięki czemu tworzą się nawet bardzo niewielkie portki i pióro. Ze względu na nieznane pochodzenie psów użytych do odtworzenia rasy zdarza się, że w miotach pojawiają się od czasu do czasu niezgodne ze wzorcem szczenięta długowłose.
Umaszczenie:
Wszystkie kolory są dopuszczalne. Natomiast obramowanie powiek oraz wierzchołek nosa powinny być czarne lub ciemne. Jedynie przy maściach rozjaśnionych, takich jak beżowa lub błękitna, wierzchołek nosa może być odpowiednio beżowy lub błękitny.
Utrzymanie sierści charta polskiego w nienagannym stanie jest bardzo proste. Podstawową jest regularne szczotkowanie, które pozwala usunąć martwy włos. Warto natomiast pamiętać o tym, że psy tej rasy mają bardzo wrażliwą, cienką skórę, a ponieważ natura obdarzyła je wielką energią, po powrocie z wycieczki koniecznie trzeba psa dokładnie obejrzeć, bo dość często się zdarza, że trzeba opatrzyć ewentualne zadrapania i rany.
Więcej na temat pielęgnacji charta polskiego i przygotowania go do wystaw – kliknij tutaj
Zdrowie
Charty polskie z reguły są silne, sprawne i wytrzymałe. Na dodatek, co bardzo rzadko się zdarza, nie stwierdzono u nich żadnych specyficznych dla rasy chorób dziedzicznych. Trzeba natomiast pamiętać o tym, by w okresie wzrostu pies otrzymywał specjalną, najwyższej jakości karmę przeznaczoną dla psów dużych ras, zawierającą wszystkie składniki potrzebne do budowy kości. W okresie wzrostu nie wolno psa forsować, a przed ukończeniem drugiego roku życia w żadnym przypadku nie powinien brać udziału w wyścigach. Chart dobrze znosi niskie temperatury, ale tylko wtedy, kiedy jest w intensywnym ruchu. Jeśli drepce powoli u boku swojego pana, który na dodatek co chwilę zatrzymuje się, by pogawędzić z kimś znajomym, koniecznie trzeba mu sprawić ciepłe ubranie, bo bez niego przemarznie. W sportowej kapie wygląda naprawdę dostojnie i elegancko.
Do kogo pasuje ten pies ?
Chart polski nie nadaje się dla każdego, a już z pewnością nie dla osoby, która zamierza nabyć pierwszego w swoim życiu psa. Wymaga bardzo doświadczonego, spokojnego i konsekwentnego opiekunaa, który zdobędzie jego zaufanie, potrafi go zrozumieć i ułożyć. W przeciwnym razie zdominuje całe otoczenie, może stać się samowolny i trudny do opanowania. Natura ciągnie go do lasu i wielkiej, otwartej przestrzeni. Nadaje się więc dla osób, które prowadzą aktywny tryb życia, uprawiają jeździectwo, jogging, lubią długie rowerowe wycieczki lub znajdują przyjemność w uprawianiu psich sportów.
Jest psem jednego pana, któremu jest bezgranicznie oddany. Potrzebuje stałej więzi z człowiekiem, dlatego w żadnym przypadku nie nadaje się do kojca. To miejsce może zniszczyć jego psychikę i sprawić że stanie się znerwicowany i agresywny. Chyba, że jest to odpowiednio duży, dobrze ogrodzony wybieg w którym może się wybiegać, najlepiej z innymi psami. Oczywiście nie zastapi to prawdziwego spceru, w czasie którego stale coś się dzie, a aktywność fizyczna łączy się z umysłową. Potrzebuje sporo ruchu i konkretnych zadań do wykonania, wówczas szczęśliwy i zmęczony chętnie wraca do domu.
Ruch jest mu potrzebny do dobrego samopoczucia i prawidłowego rozwoju, dlatego trudno wyobrazić sobie trzymanie charta w centrum dużego miasta i wyprowadzanie go wyłącznie na smyczy. Będzie za to wspaniałym towarzyszem dla osób mieszkających z dala od centrum miasta, dysponujących dużym, ogrodzonym terenem. Ma bardzo silnie rozwinięty instynkt terytorialny, jest doskonałym stróżem, trzyma się blisko domu i nie ma skłonności do ucieczek. No, może czasem zdarza mu się chwila słabości na spacerze, zmyli czujność swojego pana i zniknie z pola widzenia, ale za moment wraca.
W domu jest spokojny, nie sprawia kłopotu, ceni bliskość swojego opiekuna, ale się nie narzuca. Lubi być głaskany, ale nie ma zwyczaju chodzić za nim krok w krok chodził i dopominać się bez przerwy o jego uwagę. Źle znosi samotność, dlatego, jesli bedzie musiał przez pewien czas zostawać sam w domu, trzeba go od poczatku konsekwentnie do tego przyzwyczajać. Sporo psów żyje w rytmie tygodniowym, w ciągu pierwszych pięciu dni, kiedy opiekunowie są w pracy, większość dnia spędzają w domu, a spacery są stosunkowo krótkie, za to na weekend to długie, całodzienne wycieczki za miasto, nad jezioro lub do swojego domku pod lasem.
Uwielbia każdą formę aktywnej zabawy, do której nigdy nie trzeba go namawiać. Za to kiedy wyładuje nadmiar energii chętnie wraca do domu. Jego ulubione miejsce to wygodna kanapa, na której będzie się mógł wyciągnąć i położyć głowę na kolanach swojego pana. W otoczeniu swojej rodziny jest spokojny, żyje na zwolnionych obrotach, szczeka raczej rzadko i tylko w potrzebie. Bez problemu przystosowuje się do życia w mieszkaniu, pod warunkiem, że dla utrzymania sprawności fizycznej będzie miał odpowiednią ilość ruchu, a do prawidłowego rozwoju psychicznego dużo różnorodnych zajęć.
Biorąc pod uwagę wielkość i energię polskich chartów, aż trudno uwierzyć, że w obecności małych dzieci są bardzo spokojne i mają do ich pomysłów i zabaw dużo cierpliwości. W ich towarzystwie starają się być ostrożne i pozwalają im niemal na wszystko. Niestety dotyczy to tylko maluchów należących do rodziny, w stosunku do obcych nie mają już takiej wyrozumiałości i lepiej uważać, żeby, jeśli przekroczą pewne granice, nie zrobił im krzywdy. Żeby tego uniknąć, trzeba koniecznie nauczyć dzieci jak postępować z psem, a poza tym nigdy nie zostawiać ich razem bez nadzoru dorosłych.
W stosunku do obcych chart polski jest raczej nieufny i powściągliwy, lepiej więc uprzedzić zbliżających się do niego ludzi, żeby wstrzymali się od pełnych ekspresji powitań, zwłaszcza, jeśli pies widzi ich po raz pierwszy. Nie wolno zapominać, że jest doskonałym obrońcą i jeśli uzna, że ktoś może zagrozić jego opiekunowi, bez chwili wahania stanie w jego obronie. Potrafi bronić zarówno mieszkania jak i właścicieli, co dla osób, które bardzo niewiele wiedzą o rasie jest to tym bardziej zaskakujące, że w niczym nie przypomina zachowania typowego psa obronnego.
Jego relacje z innymi zwierzętami obarczone są pewnym ryzykiem. Nie ulega wątpliwości, że najprędzej dogaduje się z tymi, z którymi się wychowywał. Inne psy toleruje a nawet się z nimi zaprzyjaźnia, jeśli mu się podporządkują. Natomiast dwa samce o dominującym charakterze, prędzej czy później będą musiały ustalić hierarchię, co wziąwszy pod uwagę ich wielkość i siłę może się źle skończyć.
Na wszelki wypadek już od pierwszych miesięcy życia warto przyzwyczajać psy do kontaktów z różnymi zwierzętami, może to być w psim przedszkolu, psim parku lub na spacerze. Trzeba im jednak bardzo starannie dobierać towarzystwo do zabawy, bo spotkanie z niezrównoważonym lub co gorsze agresywnym psem może zostawić uraz na całe życie. Chart polski jest psem dominującym i władczym, jeśli więc chcemy wprowadzić do domu następnego psa, lepiej zdecydować się na stworzenie łagodne, które mu się bez problemu podporządkuje. Zanim się do siebie przyzwyczają i ustalą zasady, właściciel powinien poświecić im trochę czasu i bardzo uważać, żeby żadnego z nich nie wyróżniać. Sprawienie mu w prezencie kota, nie jest najlepszym pomysłem, bo dwaj łowcy w jednym domu, to o jednego za dużo.
Kto może rozważyć kupno charta polskiego, a kto powinien z jego posiadania zrezygnować ? Nie ulega wątpliwości, że nie jest to pies dla każdego, zwłaszca dla kogoś, kto nie ma doświadczenia w układaniu psów, a po powrocie z pracy spędza czas przed telewizorem i najchętniej nie wychodzi już z domu. Będzie natomiast wspaniałym towarzyszem dla osoby lub rodziny, która lubi aktywne spędzanie czasu, jogging oraz weekendowe wycieczki za miasto, całą rodziną i oczywiście z psem. No i ma odpowiednio duży samochód.
Zalety i wady
+ posiada silny instynkt myśliwski
+ doskonały towarzysz joggingu i sportów
+ bardzo przywiązany do właściciela
+ może mieszkać w domu
+ w potrzebie sprawdza się jako stróż i obrońca – bywa niezależny i uparty
– potrzebuje dużo ruchu
– lubi dominować
– kosztowny w utrzymaniu
Warto wiedzieć
W Polsce hodowanie lub tylko posiadanie charta rasowego bądź jego mieszańca wymaga zezwolenia, które uzyskuje się we właściwej terytorialnie jednostce administracji państwowej. Charty są wyjątkowo szybkimi, a do tego bardzo skutecznymi psami myśliwskimi co powoduje, że zwierzyna łowna nie ma szans ucieczki i spotkanie z chartem może przypłacić życiem. Problem uregulowany został ustawą z dnia 13 października 1995 roku „Prawo łowieckie”. Zgodnie z zapewnieniem ustawodawcy rejestracja ma na celu kontrolę pogłowia psów tej rasy i niedopuszczenie do wykorzystywania ich przez kłusowników. W rzeczywistości jest to pełen niejasności tekst, który pozostawia poszczególnym urzędom pole do jego swobodnej interpretacji. Piszemy na ten temat tutaj.
Zezwolenie na posiadanie charta ma charakter terytorialny. Zmiana miejsca prowadzenia hodowli lub utrzymywania psa powoduje automatyczne wygaśniecie dotychczasowego zezwolenia i konieczność uzyskania nowego, w nowym miejscu hodowli lub zamieszkania właściciela psa. O tym jak wygląda obowiązująca procedura piszemy tutaj. Uzyskanie zezwolenia na hodowanie bądź posiadanie chartów jest obowiązkiem ustawowym, niewywiązanie się z niego podlega karze grzywny, ograniczenia wolności, bądź pozbawienia wolności do 1-go roku. Poważne sankcje, do 5-ciu lat pozbawienia wolności, grożą również osobom, które polują na zwierzynę leśną nie mając do tego odpowiednich uprawnień.
Jak znaleźć dobrą hodowlę ?
- Jeśli chcesz mieć psa tej rasy, nie kupuj go z niesprawdzonego źródła, poszukaj dobrej hodowli w naszy m Katalogu Hodowców
- Wszystkich należących do ZKwP/FCI Hodowców psów rasowych zapraszamy do wpisania się za pomocą Formularza zgłoszeniowego do prowadzonego na naszym portalu Katalogu Hodowców, żeby ci, którzy chcą kupić dobrze odchowane szczenię, mogli do nich trafić. Wpis do katalogu jest bezpłatny.
Wzorzec rasy FCI
Wzorzec FCI Nr 333
CHART POLSKI
KRAJ POCHODZENIA: Polska
DATA PUBLIKACJI AKTUALNIE OBOWIĄZUJĄCEGO ORYGINALNEGO WZORCA: 01.10.1999
PRZEZNACZENIE:
Pies myśliwski, do polowania nie tylko na zające, lisy, sarny i dropie, ale także na wilki.
KLASYFIKACJA FCI:
Grupa X Charty,
Sekcja 3 Charty krótkowłose.
Nie podlega próbom pracy.
Pełny wzorzec: www.zkwp.pl/zg/wzorce/333.pdf
